Spory podatników z organami podatkowymi nie należą do najłatwiejszych i najprzyjemniejszych. Dlatego odnoszenie się do praw podatnika jest niezwykle istotne. Przepisy Karty Praw Podstawowych, o ile zostaną użyte w sposób prawidłowy, mogą pomóc w walce o ochronę tych praw.
Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej [dalej: Karta] to zbiór pięćdziesięciu fundamentalnych praw człowieka i obowiązków obywatelskich. Państwa członkowskie, w tym oczywiście Polska, mają obowiązek poszanowania praw i przestrzegania obowiązków zawartych w Karcie wtedy, gdy działają w zakresie wiążącego prawa Unii. Na postanowienia Karty, które są „zasadami”, można powoływać się przed sądami wyłącznie wówczas, gdy zostały wdrożone aktami prawnymi lub wykonawczymi. W związku z tym w Polsce Karta jest częścią porządku prawnego. Niestety często mamy problem z właściwym powoływaniem się na jej zapisy.
W ostatnim czasie zauważyć można nową linię orzeczniczą nie tylko TSUE, ale również polskich sądów administracyjnych. Najbardziej znanym wyrokiem w Polsce jest wyrok WSA we Wrocławiu, który dotyczył sądowej kontroli zawieszenia biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego. Standardy z Karty przyczyniły się do korzystnego rozstrzygnięcia sprawy dla podatników.
Warto zaznaczyć, że Karta ma wyższy status w hierarchii źródeł prawa unijnego niż akty prawa unijnego pochodnego i prawo implementujące.
Niemniej na Kartę można powoływać się tylko w pewnych okolicznościach. Ma ona zastosowanie do państw członkowskich, ale wyłącznie w zakresie, w jakim stosują prawo Unii (art. 51 Karty). Należy przez to rozumieć każdą okoliczność, w której państwo członkowskie wykonuje prawo Unii, stosując przepisy krajowe, które mieszczą się w zakresie zastosowania prawa unijnego. Zatem stosowanie prawa unijnego oznacza konieczność respektowania praw podstawowych, które są chronione na mocy Karty.
Kartę można zastosować w sprawach dotyczących: VAT czy podatku akcyzowego oraz w postępowaniach podatkowych czy w postępowaniach karnoskarbowych.
W sporze z organem podatkowym jest możliwość zastosowania m.in. następujących praw:

• prawo do poszanowania godności (art. 1 Karty),
• prawo do prywatności (art. 7 Karty),
• prawo do ochrony danych osobowych (art. 8 Karty),
• prawo własności (art. 17 Karty),
• prawo do dobrej administracji (art. 41 Karty),
• prawo do skutecznego środka prawnego przed sądem (art. 47 Karty).

Stosowanie prawa podatkowego powinno wiązać się z respektowaniem praw jednostki – praw podatnika, który wszedł w spór z organem. Podstawową wartością Karty jest wykorzystanie siły prawa unijnego, dzięki zwiększeniu widoczności zastosowanych praw, wzbogaceniu zestawu praw, z którymi mamy do czynienia na poziomie krajowym.
Zanim podatnik zastosuje Kartę, powinien:

• wykazać, że Karta będzie miała zastosowanie w danej sprawie,
• wskazać, które prawa według Karty zostały naruszone,
• ustalić, czy standard przewidziany w Karcie jest taki sam jak w prawie krajowym,
• ustalić który ze standardów powinien mieć zastosowanie.

To, na który standard ochrony praw podatnika można się powołać, zależy od wnikliwej analizy każdej sprawy. Podkreślenia wymaga, że Karta Praw Podstawowych zaczyna stanowić narzędzie w walce o ochronę praw podatnika i miejmy nadzieję, że tendencja ta będzie wzrostowa.

Zaciekawił Cię artykuł nt. stosowania przepisów Karty Praw Podstawowych w sprawach podatkowych?
Wkrótce pojawią się inne artykuły.