Funkcjonowanie podmiotów w ramach Podatkowej Grupy kapitałowej wiąże się z licznymi korzyściami, m.in. ze zmniejszeniem zobowiązań podatkowych. Jednak pojawia się również pewne ryzyko związane z utratą statusu PGK. Może okazać się to bardzo dotkliwe, gdyż zajdzie obowiązek dokonania rozliczenia podatku odrębnie przez każdą ze spółek wchodzącej w skład PGK w terminie 3 miesięcy.
Ustawodawca umożliwił wykorzystanie tego prawno-podatkowego narzędzia do zmniejszenia zobowiązań podatkowych w ramach grupy kapitałowej. PGK zapewnia ponadto zwiększenie swobody dokonywania transakcji pomiędzy wchodzącymi w jej skład podmiotami powiązanymi. O warunkach utworzenia Podatkowej Grupy Kapitałowej (dalej: PGK) i korzyściach z tego wynikających pisaliśmy tutaj:
Podatkowa Grupa Kapitałowa (PGK). Warunki utworzenia i korzyści.
Jednak funkcjonowanie w ramach takiej grupy wiąże się również z ryzykiem, które wynika z konieczności przestrzegania bardzo rygorystycznych warunków PGK.
W przypadku wystąpienia zmiany w stanie prawnym lub faktycznym w trakcie obowiązywania umowy PGK, zgodnie z art. 1a ust. 10 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (dalej: ustawy CIT), następuje utrata statusu podatnika przez PGK. Dzień wystąpienia zmian jest jednocześnie końcem roku podatkowego PGK oraz pierwszym dniem roku podatkowego spółek tworzących PGK przed tym dniem. Wtedy uwidaczniają się istotne wady tej instytucji.
Mianowicie wadą PGK jest konieczność dokonania rozliczenia podatku przez spółki PGK w terminie 3 miesięcy od dnia utraty przez PGK statusu podatnika (art. 1a ust. 10a ustawy CIT). Okres, za jaki spółki te mają obowiązek odrębnie rozliczyć podatek, to:

1. Okres od drugiego roku podatkowego poprzedzającego dzień utraty przez PGK statusu podatnika do dnia wystąpienia zmian, przy funkcjonowaniu PGK dłuższym niż 3 pełne lata (art. 1a ust. 10), lub
2. Każdy rok (traktuje się, że PGK nie istniała), przy funkcjonowaniu PGK krótszym niż 3 pełne lata (art. 1a ust. 10b ustawy CIT).

Rozwijając powyższe, w przypadku naruszenia warunków PGK i uznania PGK za nieistniejącą, kwoty zaliczek i podatku za okresy rozliczeniowe wpłacone przez PGK zalicza się proporcjonalnie do dochodów poszczególnych spółek. W sytuacji, gdy zaliczki i podatek danej spółki będą wyższe niż te wpłacone przez PGK i przypadające tej spółce proporcjonalnie, powstanie oczywiście zaległość podatkowa i wystąpi konieczność rozliczenia odsetek (art. 1a ust. 10c ustawy CIT).
Utrata statusu podatnika przez PGK przy niespełnieniu warunków ma na celu wyeliminowanie tworzenia grup w celu optymalizacji podatkowej wiążącej się z oszustwami podatkowymi.
Podsumowując, utworzenie i funkcjonowanie spółek kapitałowych w ramach PGK może okazać się korzystne, ale w razie utraty jej statusu, konsekwencje mogą być dotkliwe. Niemniej, warto rozważyć takie rozwiązanie i skonsultować to z doradcami podatkowymi, którzy przeprowadzą odpowiednią analizę.
W związku z wprowadzeniem przepisów Polskiego Ładu opisane przepisy i rozwiązania dotyczące PGK mogą ulec zmianie.